Merkeziyetsiz kavramının günden güne hayatımıza daha fazla anlam kazandırmasıyla birlikte merkeziyetsiz birçok teknoloji de hayatımıza girmeye devam ediyor. Merkeziyetsiz Uygulama ya da diğer adıyla DApp‘ler de bu akımın en çok duyulan ve rağbet gören teknolojilerinden yalnızca birisi.
Türkçe adıyla az çok ne olduğuna dair fikir verse de Merkeziyetsiz Uygulama nedir sorusunu yine de sormadan edemeyen kullanıcılar DApp terimini gördüklerinde özellikle DApp nedir ve ne işe yarar çok merak ediyorlar.
Bu içeriğimizde sizlere Merkeziyetsiz Uygulama nedir ve DApp nedir gibi soruların yanı sıra Merkeziyetsiz Uygulama (DApp)‘ler ile ilgili tüm detayları aktarmaya çalışacağız.
Merkeziyetsiz Uygulama Nedir?
Merkeziyetsiz Uygulama, blockchain teknolojisine göre blok zincirler üzerinde oluşturulan ve kullanılabilen uygulamalara verilen isimdir.
Orijinal adı Decentralized Application olan Merkeziyetsiz Uygulama terimi daha çok DApp terimi ile bilinir ve bu terim İngilizce orijinal isminden türetilmiştir. Yani başka bir deyişle Decentralized Application nedir veya DApp nedir soruları ile karşılaşırsanız ya da soracak olursanız cevabı Merkeziyetsiz Uygulama’dır.
Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz bir tanımlama olan blockchain teknolojisinin en ilgi çekici özelliklerinden biri, merkezi olmayan bir uygulama (DApp) oluşturma ve kullanma potansiyelidir. Çalışma prensipleri sebebiyle diğer uygulamaları andırsalar da akıllı sözleşme yapılarında arka uç teknolojisini kullandıkları için muadillerinden kolayca sıyrılabilirler.
Akıllı sözleşmeler ile etkileşim içinde bulunabilen Merkeziyetsiz Uygulamalar herhangi bir yazılım dilinde tasarlanabilirler. Bu yazılım kodları; Ethereum’un çalışma yapısına benzer bir şekilde merkezi olmayan bir eşler arası platformda işlem görür. Bu anlatıdan ulaşabileceğimiz gibi; platformdaki etkinliklerin kayıtları blok zincir teknolojisinde saklı tutulur.
Arzu ettiğimiz bir web aplikasyonunu aktif etmek için birtakım şeylere gereksinimimiz vardır. Bunlar; ön uç, arka uç ve tabii ki bir ağdır. Klasik yöntemler üzerinde uğraşı verdiğimizde zaman zaman istediğimiz ve umduğumuz şeyleri elde edebiliriz. Fakat bu geleneksel uygulamaların beraberinde getirdiği birçok problem de bulunmaktadır.
Geleneksel bir servis vericiyi kendi yapımızda çalıştırmak istiyorsak, hizmeti sağlayan sunucuya belirli bir ödeme yapmamız gerekir. Ayrıca fark etmeksizin herhangi bir nedenle sunucunun çökmesi ile hiçbir şekilde aplikasyonumuza ve verilerime ulaşamayız. Bir diğer sorun ise servis sunucusu, uygulamamızı artık sonlandırmak isterse bunu kolay bir şekilde yapabilir. Bu problemlerden yola çıkılarak; ister istemez üçüncü bir tarafa bağımlıyız sonucu çok rahat anlaşılabilir.
Bir diğer alternatiflerimizden biri de “cloud” denilen bulut yapısıdır ve alanında popüler birçok şirketin bu modele yatırımları vardır. Cloud (Bulut) sistemlerde dilediğiniz kadar saklama alanına sahip olabilirsiniz ancak tabii ki bunu belirli bir ödeme karşılığında yapabilirsiniz. Bulut konsepti diğer sistemlere nazaran daha güvenlidir fakat yine bulut sistem hizmet sağlayıcısı uygulamamızı dilediği zaman duraklatabilir ya da sonlandırabilir.
Merkeziyetsiz Uygulamalar ilerleyen süreçlerin ve bundan sonraki dönemlerin öngörülebilen popüler modelidir. Muadillerinden en büyük ve kreatif farkı merkezi olmayan bir platformda işlem görüyor olmasıdır. Arka uç teknolojisi sayesinde akıllı sözleşmelere sahip olduğumuzdan, DApp’ler meydana gelmiştir ve genel anlamda bunlar bir blok zinciri üzerinde kurulu olduğu için bu uygulamalar bilgilerini zincir içinde saklayabilir. Verilerimiz, merkezi olmayan bir eşler arası platform üstünde faaliyet gösteren birden fazla düğümde paylaştırılır.
Blok zincirinde saklı tutulan bilgiler dokunulmazdır ve blok zinciri teknolojisi işlemine devam ettiği müddetçe uygulamamıza ulaşım güvence altındadır.
DApp adlı yapıyı kullanıma almamız adına birden fazla seçenek mevcuttur. Tabii ki bu yapıyı ele almamız için belirli bir miktar kripto para birimi ile ödeme yapmak durumundayız. Bu ödemeleri; veri yükleme, çeşitli işlemler yapma, meydana getirebilme gibi birçok faaliyet için yapıyoruz.
Bu konsept, token mekaniği sayesinde para elde edebilir ki bu da sanal evrende bir kripto para birimi yani token akışı olduğu manasına denk gelir. Aplikasyonun bizlere vaat ettiği ve zeminini hazırladığı birtakım servisler olabilir ki en kritik adımı da budur; kullanıcıların DApp token’lerini ele alıp ticaret yapması için inandırıcı bir sebebi olmalıdır. Bütün DApp teknolojisi açık kaynak kodlu bir biçime sahiptir. Tabii ki zorunlu bir özellik değildir fakat bu uygulama sayesinde topluluğun teknolojiye olan güveni üst düzeydedir.
DApp’ler meydana getirmek için akla ilk gelen ve en popüler durumda olan platform Ethereum ağıdır. Kendi yazılım dili olan Solidity vasıtası ile Ethereum Sanal Makinesi (EVM)’ni hayata dönüştürerek akıllı kontratlar yaratmasına olanak tanır.
Tabii ki Ethereum bu alanda tek başına var olan tekel bir blok zincir ağı değildir. Solana, Avalanche, EOS, Cardano ve Tron başta olmak üzere bu yapı adına işlem yürütülebilen birçok alternatif yer almaktadır.
